بین الملل

دعوت ریاض از دوحه؛ پایان شروط ۱۳ گانه؟

گفته می‌شود شاه سعودی با دعوت از امیر قطر برای حضور در نشست فوق‌العاده سران شورای همکاری خلیج فارس، به نوعی شروط سیزده‌گانه قبلی برای قطر را نادیده گرفته است.

قطع روابط عربستان و قطر، در آستانه دو سالگی است و اختلافات نه تنها رو به کاهش نیست بلکه هر روز شدیدتر می‌شود.

از نشانه‌های این تشدید، تقابل‌هایی است که برخی شخصیت‌های منتسب به طرفین در فضای مجازی علیه یکدیگر اتخاذ می‌کنند. از جمله حمله «نایف العساکر» مبلغ مذهبی سعودی نزدیک به دربار، به برادر امیر قطر است که در توییتی از خدا، زوال قطر و عذاب امیر آن را خواستار شد

اما شب گذشته اتفاق تازه‌ای افتاد که برخی کارشناسان گفتند احتمال می‌رود روابط بحرانی ریاض و دوحه وارد مرحله آرام‌تری شود. وزارت خارجه قطر اعلام کرد که سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی از تمیم بن حمد برای حضور در نشست فوق‌العاده شورای همکاری خلیج فارس در روز سی‌ام ماه می در مکه مکرمه دعوت کرده است.

دعوتنامه را «عبداللطیف الزیانی» دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس در سفر رسمی به قطر به «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه و معاون نخست‌وزیر قطر تسلیم کرد. 

شنبه هفته گذشته، حدود ده روز پیش (۱۸ می) یک مقام مسئول در وزارت خارجه عربستان سعودی از دعوت شاه سعودی برای برگزاری دو نشست فوق‌العاده در روز پنجشنبه ۳۰ می خبر داده بود. به گفته آن مقام مسئول، علت این دو جلسه بررسی حمله پهپادی ارتش یمن به تاسیسات نفتی عربستان و همچنین حادثه فجیره امارات بود که ابوظبی اعلام کرد چهار کشتی «هدف عملیات خرابکارانه» قرار گرفت.

اما نکته جالب توجه دعوت شاه سعودی است. سلمان ده روز پیش اعلام کرد دو نشست فوق‌العاده در مکه برگزار خواهد شد، یکی نشست سران عرب و دیگری نشست اعضای شورای همکاری خلیج فارس که شامل شش کشور عربستان، امارات، بحرین، عمان، قطر و عُمان است. 

در بیانیه خبرگزاری قطر آمده است که عربستان برای نشست شورای همکاری از قطر دعوت کرده و نامی از نشست سران عرب به میان نیامده است. همین امر، نوع دعوت شاه سعودی را شاذ نشان می‌دهد و شاید به نوعی بی‌احترامی تلقی شود. چرا که شاه سعودی ده روز پیش از دو نشست سران عربی و سران شورای همکاری سخن گفته بود. 

هر چند رسانه‌های قطری سوالاهایی در خصوص چرایی دعوت سعودی از قطر مطرح کرده‌اند اما به نظر می‌رسد بیش از هر چیزی دیگر این نکته مهم است که دعوت سلمان به معنای کنار گذاشتن شروط سیزده‌گانه قبلی برای قطر هست یا خیر؟

وبگاه الخلیج اونلاین نزدیک به قطر نوشت، قبل از پاسخ به این سوال باید گفت که احتمالا میان کشورهای تحریم‌کننده قطر (یعنی عربستان، امارات، بحرین و مصر) درباره مدیریت این پرونده اختلاف به وجود آمده است.

الخلیج اونلاین نوشت، قطری‌ها می‌گویند دوحه تاکنون به مراسم‌های مختلف عربی، خلیجی و بین‌المللی دعوت شده و این امر نشان دهنده رعایت شرط قطر است. قطر قبلا گفته است که خدشه به حاکمیت خود را نمی‌پذیرد و این همان چیزی است که عملا از جانب چهار کشور عربی رعایت شده است. 

پیشتر عربستان و سه کشور دیگر، سیزده شرط برای قطر گذاشته بودند تا مناسبات خود با دوحه را به روز اول بازگردانند که از جمله آن شروط، تعطیلی شبکه الجزیره و تعطیل کردن پایگاه نظامی ترکیه و کاهش سطح روابط دیپلماتیک با ایران و بستن وابستگی‌های سفارت ایران بود. اکنون دعوت شاه سعودی اتهامات وارده به قطر و این شروط را نادیده گرفته و قطر را به نشستی دعوت کرده که قرار است در آن «تهدید ایران» بررسی شود؛ چیزی که بر سر آن در شورای همکاری اختلاف است. 

«محجوب الزویری» استاد تاریخ معاصر ایران و خاورمیانه در دانشگاه قطر در این خصوص گفته که کشورهای شورای همکاری برای دستیابی به توافق حداقلی هم نیاز به یک زمینه مشترک دارند.

وی توضیح داده است که «اگر به صحنه سیاسی نگاه کنیم، تغییری وجود ندارد. محاصره قطر هنوز هست؛ جنگ رسانه‌ای همچنان ادامه دارد و این را می‌توان در برنامه‌های ماه رمضان که توسط کشورهای محاصره شده برای حمله به قطر به کار گرفته شده است، مشاهده کرد. الزویری تاکید کرد: سیاست ریاض در خاورمیانه تغییرات در رفتار آن را منعکس نمی‌کند و همه این شرایط نشان نمی‌دهد که تغییراتی حاصل شده است.