وضعیت و شرایط متزلزل اقتصادص و نوسانات قیمت ارز و طلا و روند جهنده آن ایجاب می کند تا مسئولان ذیربط در حاکمیت و قوه قضاییه برای جلوگیری از سونامی افزایش تصاعدی زندانیان ناشی از عجز در پرداخت مهریه برای یک بار هم که شده به فراخور شرایط و مقتضیات اقدام عاجل و اساسی کنند.
اینکه هر بانویی تقی به توقی خورده برای مطالبه مهریه اش به قانون مراجعه کند در شرایط فعلی و با نرخ سکه تاویل و توجیه پذیر نیست
جا دارد تا این مساله حادتر نشده و منجر به فروپاشی کانون خانواده ها نگردیده حرکتی موثر انجام پذیرد
آزانس خبری تحلیلی ازاد در این ارتباط گزارش هایی تهیه به نظر مخاطبین می رساند
یک جرمشناس با اشاره به نوسات قیمت سکه در ماههای اخیر گفت: به دلیل آنکه بخشی از پروندههای حقوقی در دادگاهها، مرتبط با پرداخت مهریه از طریق سکه است، باید دستگاه قضایی قانون مهریه را اصلاح کند.
،رضا قربانی، در ارتباط با مشکلات اخیر پروندههای حقوقی پرداخت مهریه گفت: با توجه به بالا رفتن قیمت سکه در بازار و ارتباطی که با پرداخت مهریه دارد مشکلات بسیاری گریبانگیر افراد مبتلابه قرار گرفته که ضرورت ورود دستگاه قضایی برای حل آن احساس میشود.
این جرم شناس در خصوص پرداخت مهریه با سکه از سوی زوج افزود: بر اساس ماده ۳ قانون محکومیت مالی هر شخصی که توان پرداخت بدهی خود را ندارد، باید جلب شود و بر همین اساس با عدم توانایی در پرداخت مهریه حکم جلب زوج صادر میشود.
این وکیل دادگستری با بیان اینکه هماکنون بالغ بر ۳ هزار و ۵۵۰ محکوم به پرداخت مهریه که نسبت به پرداخت آن اعسار دارند، در زندان به سر میبرند، اظهار کرد: ۳ برابر شدن قیمت سکه در روزهای اخبر علاوه بر آنکه زندانها را شلوغ کرده است، تبعات اجتماعی و حقوقی بسیاری را برای خانوادهها ایجاد کرده که عدم تامین معاش و بیسرپرستی فرزندان بخشی از آن است.
قربانی افزود: زمانی که شخصی به دلیل اقساط در پرداخت مهریه به صورت ماهانه یک عدد سکه پرداخت میکرد و البته آن هم با شرایط اقتصادی سختی مواجه بود طبیعتا با سه برابر شدن قسمت سکه دیگر نمیتواند تعهد قانونی خود را انجام بدهد و بر اساس قانون حگم جلبش صادر میشود.
این جرم شناس به موضوع اطاله دادرسی در پروندههای مربوط به مهریه اشاره کرد و گفت: زمانی که محکوم به پرداخت مهریه به دلیل اعسار در پرداخت آن درخواست تقسیط داده و دادگاه هم در پروندههای مهریه رای به صدور حکمی میدهد سکه یک قیمت دارد و با توجه به زمان ۶ ماهه برای دادگاه تجدیدنظر سکه با قیمت دیگری خرید و فروش میشود؛ همین عامل سبب اختلاف نظر دوباره در پرداخت قسطی مهریه شده و مشکلات بسیاری را بوجود خواهد آورد.
وی با اشاره به موضوع حضانت فرزندان توسط زوج پس از رای طلاق افزود: افزایش ناگهانی سکه به سه برابر قیمت و عدم توانایی زوج به پرداخت آن، علاوه بر مشکلاتی که ذکر شد باعث زندانی شدن فرد شده و اگر وی با استفاده از رای دادگاه حضانت و سرپرستی فرزندان خود را بر عهده داشته باشد موجب آوارگی فرزندان و تبعات ناشی از بیسرپرستی یا بدسرپرستی خواهد شد که مشکلات بسیاری را در جامعه پدید میآورد.
قربانی به ضرورت اصلاح فوری قانون مهریه توسط دستگاه قضا به صورت فوقالعاده تاکید و اظهار کرد: باید برای این مشکل نوظهور که علاوه بر اقتصاد کشور دامنگیر جامعه و خانواده شده است تدبیری شود زیرا در روزها و ماههای آینده افزایش قیمت سکه و ارتباطی که با پرداخت مهریه دارد قطعا مشکلی بر مشکلات قضایی و حقوقی کشور افزوده خواهد شد.
افزایش قیمت سکه بیش از همه محکومان مهریه را نگران کرده است. آنها هر روز اخبار قیمت سکه را پیگیری میکنند. این در حالی است که رکود زنی قیمت سکه باعث مراجعه دوباره آنها به دادگاههای خانواده و درخواست کاهش اقساط ماهیانه شده است. به گزارش مهر، پس از ورود به دادگاه خانواده شلوغی آنجا در نگاه اول جلب توجه می کند. زنانی که دادخواست به دست در صف باطل کردن تمبر ایستاده اند. مردانی که دستبند فولادی دستان آنها را به هم گره زده است و مامور زندان مراقب است تا او فرار نکند. برخی نیز برای اثبات اعسار خود چهار شاهد را همراه خود به دادگاه آورده اند. ناگهان صدای درگیری زن و مرد جوانی در میان همهمه جمعیت بلند می شود. همه نگاهها به سمت زوج جوان می چرخد. مرد جوان در حالی که از سالن خارج می شد با فریاد گفت: مهریه ات را می دهم. اما برای طلاق باید دنبالم بدوی. من طلاقت نمی دهم. باید به زندگی با من ادامه بدهی. کاری می کنم هر روز هزار بار آرزوی مرگ کنی……. وکیل زن جوان هم سعی می کرد موکلش را آرام کند تا جوابی به تهدیدهای شوهرش ندهد. چشم انتظار بخشنامه رئیس قوه قضاییه منشی یکی از شعبههای دادگاه از اتاق خارج شد و خطاب به حاضران در راهرو گفت: وقت رسیدگی ساعت ۱۰ . بعد هم زن و مرد جوانی از جای خود برخاسته و وارد شعبه شدند. مرد جوان چند دقیقه بعد از شعبه خارج شد و از شاهدانش خواست برای شهادت درباره ناتوانی او در پرداخت اقساط مهریه وارد شوند. بعد از دادگاه سراغ مرد جوان می روم . دلش پر است و می خواهد سرگذشت او را بنویسیم تا درس عبرتی برای جوانان دم بخت باشد.” دو سال قبل با همسرم آشنا شده و به خواستگاری او رفتم . چند ماه بعد هم با مهریه ۴۵۰ سکه طلا به عقد هم درآمدیم. تصور می کردم با هم خوشبخت خواهیم شد اما بعد از عروسی او به بهانه های مختلف دعوا راه می انداخت و یک روز با جمع کردن جهیزیه اش راهی خانه پدرش شد. یک هفته بعد هم دادخواست مهریه به دستم رسید. پس از چند جلسه دادگاه ۳۵ سکه به عنوان پیش قسط و ماهی یک سکه به عنوان اقساط تعیین شد. حقوق ماهیانه من ۵۰۰ هزار تومان است و قیمت سکه به یک میلیون تومان رسیده است. اگر یک ماه نتوانم قسط مهریه را بپردازم باید به زندان بروم. این تنها مشکل من نیست و خیلی از محکومان مهریه با افزایش ناگهانی قیمت سکه به دردسر افتاده اند. نگاهی به دادخواست ها بیاندازید متوجه می شوید اغلب محکومان به مهریه درخواست کاهش اقساط داده اند. حالا همه نگاه ها به رئیس قوه قضاییه است تا با صدور بخشنامه ای زمان رسیدگی به دادخواست های کاهش اقساط مهریه کوتاهتر شود. در غیر اینصورت ما شاهد افزایش زندانیان مهریه خواهیم شد. زندانیان زیاد می شوند یکی دیگر از محکومان مهریه نیز می گوید: من مدت ۲۰ روز در زندان بودم. زمانی که حکم صادر شد باید برای ۲۰ سکه پیش قسط حدود ۹ میلیون تومان می پرداختم. به دلیل مشکلات مالی به رای اعتراض کردم و پرونده به دادگاه تجدیدنظر رفت. حالا دادگاه تجدیدنظر درخواستم را رد کرده و ۹ میلیون تومان پیش قسط تبدیل به ۲۰ میلیون تومان شده است. رای در دادگاه تجدیدنظر تایید شده و دیگر قابل اعتراض هم نیست. زندان رفتن ما هیچ مشکلی را حل نمی کند و باعث بیکار شدن خیلی از محکومان شده است. اگر پول یا دارایی داشتیم که دادگاه توقیف می کرد پس صدور حکم سنگین برای محکومان تنها باعث افزایش تعداد زندانیان می شود. بیش از سه هزار زندانی مهریه بر اساس آمار ستاد دیه کشور بیش از سه هزار نفر به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه در زندان به سر می برند که افزایش قیمت سکه امید آنها برای آزادی از زندان را هر روز کمرنگ تر می کند. محکومانی که درحال پرداخت اقساط مهریه هستند هم با این روند خود را به زندان نزدیکتر می بینند. اسدالله جولایی- مدیرعامل ستاد دیه کشور- در این باره می گوید: مهریه یکی از دغدغههای ستاد دیه است که متاسفانه در کشور ما به یک معضل تبدیل شده است. خانوادهها و جوانها از روی چشم و همچشمی و بدون آگاهی با قبول و تعیین کردن مهریههای سنگین باعث ورود افراد به زندانها میشوند و این مساله باید به جوانها و خانوادهها آموزش داده شود. وی افزود: امیدواریم با تصویب اصلاح قانون ماده ۲ محکومیت مالی توسط مجلس شورای اسلامی ورود افرادی که به علت مهریه در زندان هستند، حذف شود. چرا که تعداد سکههای تعیین شده برای مهریه به قدری زیاد است که اگر آن شخص برای مثال تمام عمر خود را کار کند و خرج نکند باز هم نمیتواند آن مبلغ را تامین و پرداخت کند. محکومان مهریه درخواست تعدیل اقساط دهند محمدعلی نجفی توانا- جرم شناس و حقوقدان- هم با اشاره به اثرات منفی افزایش قیمت سکه طلا بر روی محکومان مهریه به مهر می گوید: مردان باید در زمان تعیین مهریه به دو نکته توجه داشته باشند. نخست عندامطالبه بودن مهریه است. یعنی پس از عقد زن هر زمان می تواند مهریه خود را پرداخت کند و زن موظف به پرداخت آن است. دومین موضوع تعیین مهریه بر اساس نرخ روز است. تعیین مهریه بر اساس سکه طلا باعث فراز و فرود در آن می شود. افرادی که سال گذشته با سکه طلای ۴۰۰ هزار تومانی مهریه تعیین کردند اگر همسرشان درخواست مطالبه مهریه کند آن را باید بر اساس نرخ کنونی سکه طلا پرداخت کنند. وی افزود: طی سال های اخیر شاهد بودیم برخی زنان برای تحت فشار قرار دادن همسر خود یا تنبیه او از مهریه به عنوان اهرم فشار استفاده می کنند. در این صورت استنکاف مرد از پرداخت مهریه باعث ساقط شدن او از اموالش و زندانی شدنش می شود. حال آنکه این بازداشت هفته ها یا ماهها به طول می انجامد.البته مکانیزم تقسیم مهریه و طرح ادعای اعسار در سال های اخیر رویه ای خوب داشته است که بر اساس آن دادگاه با بررسی توانمندی های مالی مرد اقدام به تقسیط مهریه می کند. با این توضیح نکته ای که هم اکنون قابل طرح است افزایش ناگهانی قیمت سکه طلا و تاثیر آن بر روی محکومان مهریه است. زمان تعیین پیش قسط و اقساط دادگاه بر اساس قیمت روز سکه اقدام به تعیین آن کرده است که حالا با افزایش قیمت سکه طلا توانایی مرد در پرداخت آن کمتر می شود. این استاد دانشگاه درباره راهکار قانونی برای برطرف کردن این مشکل محکومان مهریه گفت: بحث اعسار و مهریه حادث است و میزان آن شرایط فعلی افراد است. حال آنکه با افزایش قیمت سکه طلا محکومان می توانند از دادگاه تقاضا کنند نسبت به تعدیل اقساط محکومان تجدیدنظر کند. نجفی توانا همچنین با اشاره به لزوم اصلاح قانون ماده ۲ محکومیت مالی گفت: در این زمینه حقوق زن هم مطرح است. نمی شود او را از حقش محروم کرد و طلبکار را به حال خود رها کرد. به همین خاطر پیشنهاد می شود همزمان با حذف ماده ۲ نحوه محکومیت های مالی در مهریه، تضمین لازم برای حق طلبکار هم در نظر گرفته شود. افزایش سکه طلا عامل بحران ازدواج یک جامعه شناس و استاد دانشگاه هم معتقد است: افزایش قیمت سکه و طلا کاهش چشمگیر ازدواج را در پی دارد و به زودی با بحران ازدواج روبرو میشویم. دکتر امان الله قرایی مقدم گفت: سکه چهارمیلیونی سبب کاهش ازدواج های رسمی و افزایش ازدواج های موقت می شود که درآینده بحران های خانوادگی بیشماری را برای جامعه ایجاد می کند. وی با اشاره به این که بر خلاف تصور گرانی سکه سبب افزایش آمار طلاق در جامعه می شود گفت: این افزایش سبب ایجاد حسن ناامنی در میان مردان شده و ناسازگاری را در زنان شوهردار بیشتر می کند. لزوم فرهنگسازی مهریه نشان دهنده سپردن تعهد از سوی مرد به زن به منظور تأمین زندگی او است. به غیر از موارد فوق مواردی از قانون به مرد اختیار مطلقی در اموری همچون طلاق، حضانت و فرزندان وغیره را می دهد. در چنین مواقعی مهریه مانند دیگر حقوق مالی زن می تواند ابزاری برای جلوگیری از تضییع حقوق آنها به شمار آید اما متأسفانه تعیین مهریه های سنگین در چندسال اخیر رواج زیادی یافته و این امر از موانع ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج و یا روانه شدن جوان ها به سوی زندان ها است. کارشناسان معتقدند این باور غلط که مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته باید از بین برود و جوانان با توجه به وضعیت مالی و توانایی شان در پرداخت مهریه اقدام تعیین مهریه کنند. البته این کار نیاز به فرهنگسازی و آگاهی جوانان درباره شرایط پرداخت مهریه دارد.
افزایش قیمت سکه بازار طلاق را داغ کرده است؛ از یک طرف برخی خانمها که تا پیش از این برای طلاق مردد بودند با افزایش قیمت سکه پا پیش گذاشتهاند و از طرف دیگر برخی مردان بهخاطر ناتوانی در پرداخت مهریههای قسطبندی شده روانه دادگاه خانواده شدهاند؛ اما این همه ماجرا نیست، چون بخشی از مردان که موفق نمیشوند دادگاه را راضی کنند، روانه زندان میشوند. به گفته مدیرعامل ستاد دیه، ۳۵۵۰ مرد ایرانی بهدلیل ناتوانی در پرداخت مهریه زندانی شدهاند؛ زندانیانی که این روزها سیر صعودی سکه بیشتر از افراد دیگر جامعه، برایشان به کابوس بدل شده است.
آنها اگر خوششانس باشند و دادگاه را راضی کنند که اقساط مهریه را کاهش دهد، تا پایان عمر باید قسط بدهند. زنان هم باید عمر نوح داشته باشند که همان ۱۱۰سکه درج شده در قانون را بهعنوان مهریه از همسران سابقشان دریافت کنند.
«مهریه را کی داده کی گرفته» جملهای که در مراسم خواستگاری و در جریان چانهزنی برای تعیین مهریه بر زبانها جاری میشود، اما آمار زندانیان مهریه گواهی است بر این نکته که مهریه را هم میدهند و هم میگیرند.
مهریهای که برخی به عنوان ضمانت خوشبختی اعداد نجومی برای آن تعیین میکنند فقط بخشی از آن قابل دریافت است. البته این روزها با افزایش قیمت سکه زنان باید صبر ایوب داشته باشند تا بتوانند مهریههای خود را دریافت کنند. اسدا…جولایی، مدیرعامل ستاد دیه با بیان این که ۳۵۵۰ مرد بهدلیل نپرداختن مهریه در زندان به سر میبرند، گفته برخی از این افراد برای ۲۰ تا ۳۰ سکه روانه زندان شدهاند. به گفته او پرداخت مهریه جزو اولویتهای ستاد دیه نیست و زندانیان مهریه اغلب در زندان باقی میمانند.
افزایش پروندههای تعدیل مهریه
بازار طلافروشها این روزها تنها مکانی نیست که ملتهب است و همه چشم به راه سربه راه شدنش هستند؛ راهروهای دادگاه خانواده نیز از این لحاظ کم از بازار طلافروشان ندارد؛ این روزها زنان زیادی بهدنبال گرفتن مهریه هستند و مردان زیادی نیز برای جبران کسری بودجه خرید سکه مهریه تلاش میکنند به همین دلیل کار قاضیهای دادسراهای خانواده نیز بیشتر شده و آنها باید به پروندههای بیشتری رسیدگی کنند.
حسن عموزادی، قاضی دادگاه خانواده نیز این شرایط را تائید میکند و از افزایش تعداد پروندههای دادگاه خانواده خبر میدهد.
او ادامه میدهد: این افزایش تعداد پروندهها، ناشی از افزایش درخواستهای طلاق نیست؛ بلکه با افزایش قیمت سکه، تعداد پروندههای تعدیل تقسیط مهریه زیاد شده است. بیشتر پروندههایی که این روزها تشکیل میشود، همان پروندههای درخواست تعدیل است.
عموزادی با بیان اینکه جوانها پول کافی ندارند که سکههای مهریه را پرداخت کنند، درباره نحوه تعدیل پرداخت مهریه میافزاید: پروندهها باید بررسی شود و تصمیم دادگاه بستگی به وضعیت مالی افراد دارد.
در واقع با توجه به شرایط مالی مرد برای تغییر نحوه قسطبندی تصمیمگیری میشود.
در اقساط بلندمدت
قاضی محمود عسگری، کارشناس ارشد حقوق دادگاه خانواده نیز مانند قاضی عموزادی افزایش تعداد پروندههای دادگاه را ناشی از رشد پروندههای جانبی یک پرونده اصلی میداند.
او میگوید: افزایش قیمت سکه در افزایش درخواست طلاق اثر میگذارد. متاسفانه با کاهش ارزش ریال، اکثرا مهریه تبدیل به سکه شده و قیمت آن هم به شکل سرسامآوری بالا رفته است.
او درباره نحوه قسطبندی برای دریافت مهریه توضیح میدهد: در تهران حقوق زیر ۵/۳ تا چهار میلیون تومان زیر خط فقر به حساب میآید. برای نمونه وقتی کسی چهار میلیون تومان حقوق میگیرد، دادگاه یکچهارم از حقوق او را برای پرداخت مهریه در نظر میگیرد به همین دلیل قبل از افزایش قیمت سکه میگفتند ماهی ربع سکه بهعنوان مهریه پرداخت کند.
آنطور که قاضی عسگری میگوید با گران شدن سکه افراد نمیتوانند میزان تعیین شده را پرداخت کنند به همین دلیل دادخواست تعدیل و کاهش میدهند. فرد باید ثابت کند حقوقش افزایش نداشته و ارزش ریالی پول هم کم شده است. دادگاه هم طبق قانون، اقساط را تعدیل و کاهش میدهد مثلا مرد باید سالی یک سکه به عنوان مهریه پرداخت کند.
به این ترتیب زن برای دریافت اقساط مهریهاش، باید عمر نوح داشته باشد.
افزایش ۵ برابری پروندهها
آشفته بازار طلاق و افزایش سکه آسیبهای دیگری نیز در پی دارد که اطاله دادرسی یکی از آنهاست.
قاضی عسگری عنوان میکند: هزینههای دادرسی و بحث مهریه در خانواده زیاد شده است. در دادگاهها بهازای هر دادخواست اصلی چنددادخواست فرعی داریم. معمولا زنان دادخواست دریافت مهریه، اجرتالمثل، نفقه و… میدهند و مردان دادخواست اعسار، عدمتمکین، ازدواج مجدد و دادخواستهای دیگر را به دادگاه ارائه میکنند.
آنطور که او میگوید این مساله سبب میشود تعداد پروندهها و زمان رسیدگی به پرونده افزایش یابد، زیرا ابتدا باید دادخواست اعسار رسیدگی شود و بعد به اصل خواسته توجه شود. تشکیل پروندههای فرعی توسط زوج و زوجه، میزان پروندههای دادگاه خانواده را تا پنج برابر افزایش داده است. به اعتقاد این کارشناس ارشد حقوق دادگاه خانواده، در حال حاضر پرداخت تعرفه ثبت دادخواست یا هزینههای اصلاح دادخواستهای متعدد ارائه شده به دادگاه، هزینههای زیادی را به خانوادهها تحمیل میکند. محمود عسگری عنوان میکند: متاسفانه برخی از مهریه به عنوان ضمانت اجرایی استفاده میکنند، آنها خیال میکنند سکه خوشبختی میآورد در حالی که این نوع ضمانت اجرا، برای زندگی خوشبختی نمیآورد. به گفته او متاسفانه تصمیمات دولت و تبعات اقتصاد دستوری که قوه مجریه پیگیری میکند، بر جامعه اثر منفی گذاشته و منجر به افزایش طلاق شده است. او تصریح میکند: این روزها دادگاهها در دور باطلی گیر افتادهاند که حاصل نبود تفاهم زن و مرد در روابط زناشویی است. در نتیجه نبود تفاهم، به حواشی مثل مهریه و… متوسل میشوند.
مرددها طلاق میگیرند!
کم نیستند زنانی که اخیرا با توجه به افزایش قیمت سکه تصمیم به طلاق گرفتهاند. آنها این افزایش قیمت را بهعنوان اهرمی برای تضمین جدایی درنظر میگیرند یا اینکه در جستوجوی گرفتن سکههای طلا هستند.
مریم مرادی، وکیل پایه یک دادگستری نیز که پروندههای طلاق زیادی را پیگیری کرده و میکند، شاهد این اتفاق است و میگوید: چند نفر از موکلانش که برای طلاق مردد بودهاند، بعد از افزایش قیمت سکه اعلام کردهاند که بهتر است طلاق بگیرند و مهریه خود را دریافت کنند. او درباره احتمال کاهش اقساط برای دریافت مهریه از مردان عنوان میکند: مردان موظف هستند تا ۱۱۰ سکه مهریه را بپردازند. اگر این رقم پرداخت نشود، زندانی خواهند شد. آنطور که مرادی توضیح میدهد برای پروندههایی که قبلا تنظیم شده است، اقساط سکه تعیین شده ثابت است و درصورتی میزان اقساط تغییر میکند که مرد به دادگاه درخواست تعدیل بدهد و با حکم قاضی، میزان اقساط تغییر پیدا کند. او ادامه میدهد: اکثر پروندههایی که هنوز حکمشان صادر نشده است، وقتی به تجدیدنظر میروند، با تعدیل مواجه میشوند و تعداد سکهای که مرد در یکماه باید برای مهریه پرداخت کند، کاهش مییابد.
مرادی میگوید: قبلا مردها هر دو ماه یکبار باید سکه برای مهریه پرداخت میکردند، اما اکنون هر چهار یا پنج ماه یکبار باید یک سکه بهعنوان اقساط مهریه بدهند. برخی کارشناسان طلاق را ناشی از مشکلات ریشهدار در خانوادهها میدانند و عوامل اقتصادی را هم دلایل ثانویهای معرفی میکنند که روی جدایی افراد تاثیر میگذارد. شکی نیست که مشکلات اقتصادی، شرایط زندگی را برای خانوادهها دشوارتر کرده است و خیلی از زوجین در نتیجه فشارهای اقتصادی خیلی زود خود را در بنبست زندگی میبینند و طلاق را بهعنوان راهکار انتخاب میکنند، اما طلاق همیشه راهحل مناسبی نیست و در واقع آخرین راهکاری است که زوجها باید به آن فکر کنند. افزایش طلاق تحتتاثیر مشکلات اقتصادی ثابت میکند بسیاری از ازدواجهای کشور آگاهانه نیست و جوانان نیز آنطور که باید برای زندگی آماده نمیشوند، زیرا مهارت توانایی حل مشکلات در مدارس و دانشگاههای کشور به آنها ارائه نشده است و بیشتر آنها هدف درستی از تشکیل خانواده ندارند.