سی‌وهفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به دبیری نادر برهانی مرند در بازه زمانی دوازده روزه خود از ۱۴۲ نمایش از هنرمندان تهرانی و دیگر استان‌ها و ۱۲ نمایش از کشورهای میهمان حاضر در بخش بین‌الملل پذیرایی خواهد کرد.
سی و هفتمین دوره جشنواره بین المللی تئاتر فجر در حالی از بیست و دوم بهمن ماه کار خود را آغاز کرد که این بار برخلاف ادوار گذشته که عموماً شاهد برگزاری آن در طی ۱۰ روز بوده ایم، به سبب تنوع بخش‌های مختلف و استقبال چشمگیر هنرمندان تئاتر، طی دوازده روز نبض شریان فعالیتهای فرهنگی کشور بر مدار تئاتر خواهد زد و این رویداد تا چهارم اسفندماه به فعالیت خود ادامه خواهد داد.
جشنواره بین المللی سی و هفتم تئاتر فجر در ۱۱ بخش تئاتر صحنه‌ای، تئاتر ملل، تئاتر خیابانی و دیگر گونه‌های اجرایی، به علاوه فجر، همایش برگزیدگان جشنواره‌های استانی، کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های تخصصی، مسابقه و نمایشگاه پوستر تئاتر، مسابقه و نمایشگاه عکس تئاتر، مسابقه نمایشنامه نویسی، چهل سالگی انقلاب اسلامی و فجر استانی برگزار می‌شود.
** میزبانی شانزده تماشاخانه دولتی از تئاتر فجر
تالار وحدت، مجموعه تئاتر شهر با چهار سالن تالار اصلی، چهارسو، سایه و قشقایی، تالار حافظ، تماشاخانه سنگلج، تالار مولوی، مجموعه تماشاخانه ایرانشهر با دو سالن؛ دکتر ناظرزاده کرمانی و استاد سمندریان، تالار استاد انتظامی خانه هنرمندان، دو تماشاخانه «مهر» و «ماه» حوزه هنری، مجموعه برج آزادی، تماشاخانه سرو و تماشاخانه عباس جوانمرد، تماشاخانه‌های دولتی هستند که میزبانی آثار سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی فجر را برعهده دارند.
این تالارها و سالن‌ها آثار حاضر در بخش های «مسابقه تئاتر ایران یک»، «مسابقه تئاتر ایران دو»، «مسابقه تئاتر بین الملل»، «بخش میهمان»، «چهل سالگی انقلاب اسلامی»، «مسابقه تئاتر خیابانی و دیگر گونه های اجرایی» و در نهایت بخش «تئاتر ملل» را به عنوان بخش‌های هفتگانه رقابتی سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر میزبانی می‌کنند.
** اجراهای صحنه‌ای با ۹۹ اثر نمایشی
گستردگی و پراکندگی ۹۹ اثر نمایشی حاضر در جشنواره سی و هفتم در بخش تماشاخانه های دولتی به این شرح است: تالار وحدت با میزبانی از دو نمایش از هنرمندان تهرانی، مجموعه تئاتر شهر با میزبانی از ۴۱ اثر تئاتری شامل ۱۵ اثر از هنرمندان تئاتر تهران، ۱۹ نمایش از هنرمندان تئاتر استان ها، شش نمایش از هنرمندان خارجی میهمان در این دوره از جشنواره و یک نمایش از تولیدات مشترک دو کشور ایران و سوریه، تماشاخانه سنگلج با میزبانی از شش نمایش متشکل از پنج نمایش از هنرمندان استانی و یک اثر از هنرمندان تهرانی، تالار مولوی با میزبانی از ۱۰ اثر نمایشی شامل هفت نمایش از هنرمندان تهرانی، یک اثر از هنرمندان شهرستانی به همراه دو نمایش بخش بین الملل، تالار حافظ با میزبانی از ۱۱ اثر تئاتری شامل دو اثر از گروه های بین المللی حاضر در جشنواره، پنج نمایش از هنرمندان تهرانی و چهار نمایش از هنرمندان استانی، تماشاخانه ایرانشهر با ۱۹ نمایش شامل ۱۴ نمایش از تهران، چهار اثر از هنرمندان استانی و یک نمایش از آثار هنرمندان بین المللی، خانه هنرمندان با میزبانی از چهار نمایش شامل دو اثر از هنرمندان تهرانی و دو اثر تئاتری از هنرمندان استانی، تالار فردوسی با میزبانی از یک اثر نمایشی، بخشی از تالارهای دولتی میزبان جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر هستند که در ۱۲ روز برگزاری این رخداد پذیرای آثار تئاتری و مخاطبان آنها خواهند بود.
همچنین تماشاخانه عباس جوانمرد نیز در سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر از یک اثر کشور فرانسه میزبانی خواهد کرد. سه اثر تئاتری از هنرمندان استانی در تماشاخانه سرو به روی صحنه خواهد رفت، ضمن آنکه بخش نمایسش‌های رادیویی جشنواره سی و هفتم نیز در این تماشاخانه برگزار خواهد شد.
تماشاخانه «مهر» حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی نیز در طی برگزاری این دوره از جشنواره از یک اثر تئاتری از تاریخ ۲۲ تا ۲۵ بهمن ماه میزبانی می‌کند و دیگر تماشاخانه «ماه»، دیگر سالن حوزه هنری از تاریخ ۲۲ تا ۲۶ بهمن ماه از نمایشی دیگر از تولیدات هنرمندان تهرانی میزبانی خواهد کرد. در این میان برج آزادی نیز تنها در تاریخ ۳۰ بهمن ماه میزبان یک نمایش از هنرمندان تهرانی خواهد بود.
در نگاه کلی و با مرور فعالیت مجموع تماشاخانه های دولتی می‌توان دریافت که این سالن‌های نمایشی میزبان ۱۳ اثر تئاتری در بخش «تئاتر ملل»، ۲۹ اثر نمایشی در بخش «مسابقه تئاتر ایران یک»، ۲۳ اثر نمایشی در بخش «مسابقه تئاتر ایران ۲» خواهند بود.
همچنین ۲۵ نمایش در بخش «مسابقه تئاتر بین الملل»، ۱۷ اثر تئاتری در «بخش مهمان» و ۱۱ نمایش به عنوان آثار برگزیده حاضر در «بخش چهل سالگی انقلاب اسلامی» به عنوان اجراهای صحنه ای در تماشاخانه های دولتی جشنواره بین المللی تئاتر فجر در ایستگاه سی و هفتم به صحنه می‌روند.
** پراکندگی جغرافیایی ۱۵۴ اثر حاضر در جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر
در چند سال اخیر با محوریت رشد تئاتر استانی و حمایت از هنرمندان شهرستانی در مسیر توسعه تئاتر ایران و تحقق شعار «تئاتر برای همه»، شاهد رشد کمی و کیفی آثار حاضر در جشنواره بین المللی تئاتر فجر از سوی هنرمندان هنرهای نمایشی سراسر کشور در کنار هنرمندان پایتخت بوده ایم.
در جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر نیز هنرمندان خراسان رضوی و شهر مشهد مقدس با پنج اثر نمایشی رکورد دار هنرمندان استانی حاضر در این رخداد هستند. همچنین هنرمندان شهرستان های رشت و اصفهان هرکدام با سه اثر نمایشی و هنرمندان شهرستان های اهواز، کرمانشاه، آمل، تبریز و خرم آباد هر کدام با دو اثر نمایشی و در نهایت هنرمندان شهرستان‌های مریوان، کوهدشت، درود، بانه، ایلام، بندر دیر، شمیرانات، قشم، بیجار، بجنورد، قزوین، شیراز، بوشهر و کوهدشت هر کدام با یک اثر در بخش فعالان تئاتری شهرستان ها و استان های کشورمان در بخش صحنه ای این دوره از جشنواره حاضر خواهند بود.
در بخش تئاتر بین الملل نیز کشور فرانسه با دو نمایش و کشورهای رومانی، آلمان، آذربایجان، گرجستان، مجارستان، فنلاند، بلژیک و نروژ نیز هر کدام با یک اثر نمایشی در جشنواره سی و هفتم حضور دارند. ضمن آنکه به آمار این بخش می توان نمایش «خورشید از حلب طلوع می کند» کار مشترک کشور ایران و سوریه را نیز اضافه کرد.
لازم به ذکر است که پیش از این مقرر شده بود که دو اثر تئاتری از کشور لهستان نیز در بخش بین الملل جشنواره تئاتر فجر حضور داشته باشند که به دلیل میزبانی ورشو (پایتخت لهستان) از نشست آمریکا علیه ایران و تنش در روابط کشورهای ایران و لهستان به سبب این نشست فرمایشی، مجوز حضور دو نمایش کشور لهستان در جشنواره سی و هفتم از سوی دبیر این رخداد باطل شد.
** درنگی بر آثار بخش تئاتر خیابانی، دیگر گونه‌های نمایشی و بخش رادیویی
یکی از بخش‌های مورد توجه حوزه هنرهای نمایشی که هر ساله با برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر فجر مخاطبان متعددی را به خود جذب می‌کند بخش نمایش‌های خیابانی است. این بخش در سه سال اخیر با افزوده شدن زیرگونه‌های دیگر اجرایی تئاتر خیابانی مشتمل بر «تئاتر محیطی»، «تئاتر میدانی»، «تئاتر فیزیکال» و «پرفورمنس آرت» در جشنواره سی و هفتم با عنوان بخش «دیگر گونه‌های نمایشی» در کنار تئاتر خیابانی شناخته می شود.
در سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر آثار حاضر در بخش خیابانی در محوطه مجموعه تئاتر شهر، محوطه خانه هنرمندان ایران و مترو میدان ولیعصر (ایوان انتظار) با میزبانی از ۲۶ گروه نمایشی از هنرمندان تهرانی و شهرستانی اجرا می شوند.
در بخش تئاتر خیابانی چهار اثر تئاتری از هنرمندان تهرانی و ۲۲ اثر از هنرمندان شهرستانی حضور دارند. محوطه مجموعه تئاتر شهر از ساعت ۱۶ تا ساعت ۱۸ و ۴۵ دقیقه در سانس های ۱۶، ۱۶ و ۳۰ دقیقه، ۱۷ و ۱۸ و ۱۵ دقیقه پذیرای اجرای آثار حاضر در این بخش خواهد بود.
همچنین آثار اجرایی در محوطه خانه هنرمندان نیز در دو سانس ۱۶ و ۳۰ دقیقه و ۱۷ به اجرا خواهند رسید و در نهایت محوطه متروی میدان ولیعصر (ایوان انتظار) به عنوان دیگر میزبان بخش نمایش های خیابانی در دو سانس ۱۰ و ۳۰ دقیقه و ۱۱ صبح پذیرای آثار هنرمندان تئاتر در بخش خیابانی و دیگرگونه‌های اجرایی خواهد بود.
از مجموعه آثار حاضر در بخش تئاتر خیابانی، ۱۱ نمایش به شکل ویژه به عنوان آثار منتخب در «بخش چهل سالگی انقلاب اسلامی» تولید و اجرا خواهند شد. در این میان هنرمندان تئاتری شهرستان مریوان با دو اثر نمایشی در بخش تئاتر خیابانی رکورد دار حاضر در این دوره از جشنواره هستند. همچنین دیگر آثار حاضر در بخش نمایش های خیابانی که توسط هنرمندان شهرستانی تولید شده‌اند به شهرستان های ایلام، ورامین، خمینی شهر، تفرش، فریدون شهر، سیاهکل، دهلران، کرج، سنندج، آستانه اشرفیه، مرند، قزوین، لاهیجان، بروجرد، کرمانشاه، بوکان، آمل، اصفهان و بوشهر تعلق دارند. هنرمندان هر کدام از این شهرستان ها با یک اثر در بخش خیابانی حضور دارند.
همچنین آثار حاضر در بخش زیرمجموعه‌های بخش تئاتر خیابانی متشکل از «تئاتر محیطی»، «تئاتر میدانی»، «تئاتر فیزیکال» و «پرفورمنس آرت» در پلاتو شماره یک مجموعه تئاترشهر، خانه هنر پیچازی، پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، کارگاه دکور تالار وحدت، محوطه پارک دانشجو، ایوان انتظار میدان ولیعصر، پلتفرم عمارت روبه‌رو، عمارت نوفل لوشاتو، مرکز همایش های مردمی شورای شهر تهران، فرهنگسرای ولا، پلاتو تمرینی تئاتر مولوی، پردیس تئاتر تهران، کافه تریای تالار اصلی تئاتر شهر، باغ موزه قصر و پلاتو نول، به عنوان مکان های میزبان بخش دیگر گونه های نمایشی این دوره از جشنواره تئاتر فجر هستند.
آثار حاضر در بخش نمایش های رادیویی نیز که از ۲۸ بهمن ماه تا دوم اسفند ماه به اجرا خواهند رسید و تماشاخانه سرو طی دو سانس ۱۶ و ۳۰ دقیقه و ۱۹ میزبان مخاطبان این بخش خواهد بود.
** به علاوه فجر و سالن‌های بخش خصوصی
طی سه سال اخیر و همزمان با توسعه تالارهای نمایشی به واسطه حضور گسترده بخش خصوصی در حوزه توسعه زیرساخت‌های نمایشی کشور، شاهد افزوده شدن بخشی به عنوان «به علاوه فجر» همزمان با برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر فجر هستیم. این بخش که به شکل اختصاصی به تماشاخانه‌های خصوصی حاضر در جشنواره تئاتر فجر تعلق دارد امسال با ۱۰ تماشاخانه حضوری فعال‌تر و چشمگیرتر در مقایسه با ادوار قبلی دارد.
در جشنواره تئاتر فجر تماشاخانه های خصوصی «شانو»، «ایران نمایش»، «همای سعادت»، «مان»، «استاد مشایخی»، «مکتب تهران»، «دا»، «نوفل لوشاتو»، «تئاتر مستقل» و «سه نقطه» به عنوان سالن های بخش خصوصی این دوره از جشنواره حضور دارند.
در این میان تماشاخانه «ایران نمایش» با میزبانی از ۱۴ اثر تئاتری، تماشاخانه «نوفل لوشاتو» با میزبانی از ۱۱ اثر، تماشاخانه‌های «مان»، «همای سعادت»، «شانو» و «دیوار چهارم» هر یک با میزبانی از هشت نمایش، «تماشاخانه مکتب تهران» با میزبانی از شش اثر نمایشی، «تماشاخانه دا» با میزبانی از پنج اثر، تماشاخانه های «تئاتر مستقل» و «سه نقطه» با میزبانی از چهار اثر تئاتری در جشنواره سی و هفتم حضور خواهند داشت.
سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر با سکانداری نادر برهانی مرند در ۱۱ بخش مسابقه ای و جنبی که از بیست و دوم بهمن ماه آغاز شده تا چهارم اسفندماه در تهران ادامه خواهد داشت.
