شبکه دویچه وله در گزارشی نوشت، سازوکار فعلی اینستکس کارایی چندانی ندارد و اگر بخواهد بر اقتصاد ایران تأثیرگذار باشد نیازمند حمایت روسیه و چین و تزریق میلیاردها یورو به این سازوکار است.
روز جمعه مقاله‌ای در پایگاه اینترنتی شبکه «دویچه وله» منتشر شد که به بررسی میزان اثرگذاری ساز و کار موسوم به «اینستکس» در دور زدن تحریم‌های آمریکا پرداخت.
دویچه وله اینستکس را که توسط آلمان، فرانسه و بریتانیا برای تسهیل مبادلات تجاری با ایران ایجاد شده، به باروت خیس تشبیه کرد و نوشت تا کنون این سازوکار، محدود به دارو و موادغذایی بوده که در حالت عادی نیز شامل تحریم‌های آمریکا نمی‌شود.
این پایگاه خبری آلمانی نوشت، تا کنون تنها چند میلیون یورو به اینستکس تزریق شده است تا شرکت‌های اروپایی بتوانند بدون مبادله مستقیم پول، به ایران کالا صادر کنند.
تحلیل‌گران معتقدند حتی اگر طبق میل بروکسل ابعاد این مکانیسم بزرگتر شود، در جلوگیری از آسیب جدی به اقتصاد ایران ناکام خواهد ماند.
یکی از تحلیل‌گران غرب به دویچه وله گفت: «در این مرحله، [اینستکس] حتی به تبدیل شدن به مکانیسمی معنادار برای حفظ تبادلات بشردوستانه بین ایران و اروپا، نزدیک هم نشده است».
او گفت برای بازگشت تهران به شرایط اقتصادی در زمان حصول توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید میلیاردها یورو به این سازوکار وارد شود.
وی افزود ورود و حمایت قدرت‌هایی مثل چین و روسیه به این سازوکار ضروری است.
مقامات تهران خواهان گسترش اینستکس برای پوشش دادن تبادلات نفتی هستند و اهمال اروپایی‌ها در تأمین آن، افزایش غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران را در پی داشته است.
«سوزان مالونی» تحلیلگر امور ایران در مؤسسه «بروکینگز» در این باره گفت، ایران با عبور از برخی از محدودیت‌های برجام، تلاش می‌کند تا «پاسخ ایالات متحده و دیگر طرف‌های ذی‌نفع را بسنجد. اینکه دولت بی‌ثبات ایالات متحده را بسنجید و مقداری هم اضطرار به دیگر طرف‌های توافق وارد کنید، روش بسیار مؤثری است.»
روز چهارشنبه، «ناتالی توچی» یکی از مشاوران «فردریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، علی‌رغم تهدیدهای آمریکا گفت درصورت کمک روسیه می‌توان نفت را هم به این سازوکار افزود.
او در مصاحبه با یورونیوز گفت: «ایده ما این است که مثلثی بین اتحادیه اروپا، روسیه که یکی از صادرکنندگان انرژی به اروپا است و ایران ایجاد شود».
با این حال چنین کاری بدون شک خشم ترامپ را در پی خواهد داشت. او همین حالا نیز بارها اتحادیه اروپا را تهدید کرده است شرکت‌هایی که با اینستکس همکاری کنند مورد تحریم قرار خواهد داد.
«اندریاس شویتزر» مدیر یک گروه مشاوره بازرگانی در لندن به دویچه وله گفت: «برای آمریکا، افزودن نفت به اینستکس، به مثابه اعلام استقلال توسط اروپا خواهد بود».
او گفت اروپا می‌تواند استقلال سیاسی و اقتصادی خود را حفظ کند اما باید بتواند ضربات وارده از سوی آمریکا را نیز تحمل کند.
وی افزود در نهایت شرکت‌های متوسط و کوچک اروپایی بیشترین سود را از این سازوکار خواهند برد. اما شرکت‌های بزرگ که در معرض دید آمریکا قرار دارند برای معامله با ایران خطر نمی‌کنند.
روز پنج‌شنبه اتحادیه اروپا اعلام کرد سه ۷ کشور دیگر نیز به ۱۰ کشور عضو اتحادیه اروپا که در سازوکار اینستکس وارد شده‌اند افزوده می‌شود و متعاقباً کشورهای غیر عضو نیز به این طرح می‌پیوندند.
